Nr. 36 Wadiplanten

Wadi Appelhoek

In deze aflevering van Natuurberichten aandacht voor twee nieuwe moerasplanten langs de wadi in de Appelhoek. Eerdere Natuurberichten zijn terug te lezen op de site van SLAG : www.slag-alphen.nl/natuurberichten
Vaste planten lopen in april vanuit hun ondergronds wortelstelsel weer uit. Ook in de wadi in de Valksestraat komen de moerasplanten weer op. Gele lis, Moeraswolfsmelk en Dotterbloem kleuren de wadi straks in mei geel, terwijl de Lisdodde in de herfst boven alles uitsteekt met zijn typische vruchtaren in de vorm van een dikke sigaar. De werkgroep Biodiversiteit van SLAG heeft in februari inheemse moerasplanten gepoot in de Appelhoek om straks ook daar de wadi in kleur te zetten. De gemeente West Maas en Waal heeft het plantgoed ter beschikking gesteld. Aangeplant zijn Echte Valeriaan, Moerasandoorn, Adderwortel, Kattenstaart, Poelkruid, Engelwortel en Leverkruid.

Engelwortel

Een van die aangeplante moerasplanten is de Engelwortel. De Engelwortel is een forse plant, die wel tweeëneenhalve meter hoog kan worden. Deze soort hoort tot de schermbloemigen, waartoe bijvoorbeeld ook Fluitenkruid en Bereklauw behoren.
Gelukkig woekert Engelwortel niet en ook veroorzaakt het sap van deze plant geen brandwonden. Integendeel, blad en stengels van de Engelwortel kennen verschillende toepassingen in de keuken. Engelwortel heeft een frisse, aromatische smaak en is licht zoetig. In de natuurgeneeskunde wordt deze plant voor verschillende kwalen gebruikt. Hieraan dankt Engelwortel ook zijn naam. Volgens de legende gaf aartsengel Rafael deze versterkende plant aan de lijdende mens. In de Middeleeuwen werd deze plant tegen de pest gebruikt.
Een waarschuwing is op zijn plaats, want alle delen van de plant zijn licht giftig. Effect op onze gezondheid heeft het gelukkig pas bij gebruik van flinke hoeveelheden. Koken maakt de toxische stoffen onschadelijk.
De Engelwortel is een kortlevende vaste plant. De plant wordt twee tot vier jaar. In zijn eerste levensjaar vormt de Engelwortel een rozet van samengestelde bladeren. De bladeren zijn diep ingesneden en gekarteld. Het blad van de Gewone Engelwortel is lichtgroen. Pas in de jaren daarna gaat de plant bloeien. De bloei begint in de zomermaanden en loopt door tot in de herfst. De bloem- en bladstelen variëren van groen, bruin tot rood. Engelwortel is een plant die van nature voorkomt langs de oevers van rivieren en allerlei andere waters, maar niet op zandgrond of langs brak water. Engelwortel komt ook voor in moerasbossen samen met Wilgen, Elzen en Essen. Engelwortel is een indicatorsoort: het voorkomen van deze soort geeft aan dat het goed gaat met dat stuk natuur. Deze soort komt hier ook langs de Maasoever voor. Deze soort houdt van natte bodems, maar moet niet met zijn voeten in het water staan.

Waardplant vlindersoorten

Inheemse planten hebben als voordeel, dat deze planten hier voorkomende insecten en vogels meer levenskans geven. Plant en dier hebben zich in de loop van de tijd aan elkaar aangepast en zijn van elkaar afhankelijk.
Verschillende vlindersoorten hebben de Engelwortel als waardplant, dat wil zeggen dat zij deze soort nodig hebben om hun eitjes op te leggen en de larven te laten groeien. Dat zijn onder andere verschillende soorten dwergspanners en de koninginnenpage. Dus deze aanplant is ook een impuls voor het insectenleven en de biodiversiteit rond de wadi.

Echte Valeriaan

Een andere moerasplant die in de Wadi in de Valksestraat voorkomt en ook in de wadi langs de Appelhoek is aangeplant, is de Echte of Grote Valeriaan. Deze plant wordt niet zo hoog als de Engelwortel, maar nog altijd wel zo’n 120 tot 150 centimeter. Echte Valeriaan bloeit in mei, juni met een nabloei in de herfst. De bloemvorm is schermvorming en de bloemkleur is wit tot wit-roze. Echte Valeriaan komt hier ook langs de Maas en langs slootkanten veelvuldig voor. Echte Valeriaan is een soort die van nature voorkomt in de ruige oeverbegroeiing, niet met zijn voeten in het water maar wat hoger op de oever. Deze soort doet het goed op vochtige bodems met niet te veel schaduw.

De bladrand van de Echte Valeriaan is grof gezaagd en de blaadjes zijn donkerder groen dan die van de Engelwortel. Echte Valeriaan groeit met wortelstokken, waaruit weer nieuwe planten omhoogkomen.
Echte Valeriaan is een sterke vaste plant, die elk jaar weer uitloopt vanuit het wortelstelseldat in de grond de winter overleeft. Het is ook een goede drachtplant voor insecten. Zij vinden in de bloemen stuifmeel en nectar.

Deze valeriaansoort wordt Echte Valeriaan genoemd, omdat er ook een tuinplant bestaat, die Rode Valeriaan of Spoorbloem heet. Deze soort is niet verwant met de Echte Valeriaan. Rode Valeriaan is droogte-resistent en blijft in droge zomers ook zonder sproeien fier overeind. Hier in de buurt zie je de Rode Valeriaan in de zomer bloeien tussen de basaltblokken langs de dijk tussen Rossum en Hurwenen. Hele stukken dijktalud kleuren dan oudroze door de Rode Valeriaan.

Apothekers- en kattenplant

Echte Valeriaan heeft een onaangename geur. Dat is ook de reden, dat dieren deze plant niet aanvreten. Echte Valeriaan is van oudsher een apothekersplant. De plant is bekend om het rustgevend medicijn, dat uit de wortelstok wordt gemaakt. Valeriaan wordt in de natuurgeneeskunde gebruikt bij milde onrust- en slaapklachten. In het wortelextract van Echte Valeriaan komen wel zo’n 150 verschillende stoffen voor, waarvan vele het functioneren van ons lichaam beïnvloeden. De samenstelling per plant varieert sterk met de groeiplaats. Uit wetenschappelijk onderzoek naar de werkzaamheid van valeriaantabletten is geen of nauwelijks effect gebleken op het verminderen van onrust, angst- of slaapproblemen.

Waar Echte Valeriaan wel effect op heeft, is op sommige katten. Voor die katten is de geur van Echte Valeriaan onweerstaanbaar, net als die van kattenkruid. Geurstoffen van de Echte Valeriaan zouden lijken op geurstoffen van krolse katten. Het gedrag van de kat die daar gevoelig voor is, kan beïnvloed worden door de geurstoffen uit de Echte Valeriaan. Het beschreven effect op die katten varieert van rustgevend tot high. De afgelopen jaren zijn er gelukkig geen dwaze katten gesignaleerd in de Valksestraat.

Natuurberichten

Laatste natuurberichten

Nr. 38 Stierenkuilen

Nr. 37 Merel

Nr. 35 Maarts viooltje

Nr. 34 Torenvalk